Psikososyal Destek Programı Devam Ediyor

Millî Eğitim Bakanlığı ve UNICEF iş birliği ile 2001 yılında hazırlanan ve hâlen uygulanmakta olan psikososyal destek programlarının yenilenmesini ve yaygınlaştırılmasını sağlamak amacıyla Kasım 2017 tarihinde Psikososyal Destek Programlarının Yenilenmesi Projesi başlatılmıştı. Projenin ilk iki aşaması olan bölgesel odak grup çalışmaları ve mevzuat hazırlığı çalışmaları yapıldı. 

Ardından psikososyal destek programının yenilenen içeriğini oluşturmak amacıyla 08-12 Ocak 2018 tarihleri arasında İstanbul'da, 05-09 Şubat 2018 ve 26-28 Şubat 2018 tarihlerinde Ankara'da içerik hazırlama çalıştayları düzenlendi.

Pilotlama Çalışmaları

İçerik hazırlama çalıştayları sonucunda 1 önleyici, 6 tanesi güçlendirici (göç, terör, cinsel istismar, intihar, ölüm-yas, doğal afet) olmak üzere toplam 7 taslak kitap hazırlandı. Ayrıca bu kitapların içerisinde yer almak üzere, ilgili travma türlerine yönelik etkinlikler oluşturuldu. 24-27 Nisan 2018 tarihleri arasında Ankara'da, yapılan pilotlama çalışmaları için uygulama esaslarının planlandığı "Pilot Uygulama Çalıştayı" düzenlendi.

Hazırlanan programların pilot çalışmalarının yapılması amacıyla ilgili başlıklardan -önleyici ve güçlendirici etkinlikler için (göç, terör, cinsel istismar, intihar, ölüm-yas, doğal afet)- 26 pilot il belirlenmiş olup 14-25 Mayıs 2018 tarihleri arasında pilotlama çalışmaları yapıldı. 

Pilotlama çalışmaları kapsamında önleyici kitap için yaklaşık 828, güçlendirici kitap için ise 1560 etkinlik uygulaması rehberlik öğretmenleri tarafından yapıldı. Programın etkililiğinin değerlendirilmesi amacıyla öğrencilere ön test-son test uygulandı. Ayrıca pilot uygulamaları yürüten rehberlik öğretmenlerinden, uyguladıkları her etkinlik için doldurdukları "etkinlik değerlendirme formu" aracılığıyla geri bildirimler alınmıştır. Alınan geri bildirimleri değerlendirmek ve programa son halinin verilmesi amacı ile Bakanlık personeli, akademisyenler, UNİCEF temsilcisi ile farklı illerden toplam 30 özel eğitim ve rehberlik öğretmeninin katılımı ile 26-30 Haziran 2018 tarihlerinde Antalya'da bir değerlendirme çalıştayı düzenlendi.

Yayınlar ve Formatör Eğitimleri

Psikososyal destek programının yenilenmesi sürecinde yapılan çalışmalar sonucunda 1 önleyici kitap ve 6 güçlendirici kitap hazırlandı. Önleyici kitapta, tüm travma türlerine yönelik teorik bölüm ve etkinlikler yer almaktadır. Önleyici etkinlikler; olaydan önce bireylerin olaya karşı hazır bulunuşluk düzeylerini artırmaya yönelik, baş etme becerilerini geliştirici, olayın bireyler üzerinde oluşturabileceği zararı azaltmayı hedefleyen etkinliklerdir. Önleyici kitapta 17 etkinlik yer almaktadır. 

Ayrıca 11 özel eğitim etkinliğine de yer veriliyor. Güçlendirici kitap ise, 6 farklı travma türüne yönelik 6 ayrı kitap biçiminde oluşturulmuştur. Oluşturulan kitaplarda yer alan travma türleri; doğal afet, ölüm-yas, intihar, cinsel istismar, terör, göçtür. Bu kitapların her birinde ilgili travma türüne yönelik daha kapsamlı bir teorik bölüm ile önleyici ve güçlendirici etkinlikler yer almaktadır.

 Önleyici kitapta yer alan etkinliklere ilaveten güçlendirici kitaplarda da önleyici etkinliklere yer verildi. Bu etkinlikler, uygulayıcının görev yerindeki bölgesel özellikler/dinamikler göz önünde bulundurularak uygulanması için oluşturuldu. Güçlendirici etkinlikler ise; kişilerin duygularını ifade etmelerini, travmatik olay sonrası oluşabilecek stres tepkilerini anlamlandırmalarını, normalleştirmelerini, olumlu başa çıkma yöntemlerini kullanmalarını sağlamaya yönelik oluşturulan etkinliklerdir.

 Yaklaşık 2 yıl içerisinde oluşturulan etkinlikler büyük bir özveriyle planlanıp düzenlendi. Türkiye'nin her ilinde en az iki kişi olacak şekilde formatörler yetiştirildi. Formatörler rehberlik öğretmenleridir.  Eğitimler tüm Türkiye'de aynı anda 22.04.2019 yılında başlanmıştır. Formatörlerin vermiş olduğu eğitim tüm Türkiye'deki rehberlik öğretmenleri kapsayıp onlara verilmektedir. Bunun sonuncunda da onların da kendi okullarında çalışan tüm öğretmenlere önleyici kitap ta ki etkinlikleri ve yayımlanan kılavuzu anlatmaları beklenmektedir. Diğer güçlendirici kitaplar ise travma türlerinden karşılaşılan durum da rehber öğretmenlerin el kitabı olup etkinlikleri uygulaması beklenmektedir.

İstanbul’daki Çalışmalar

Eğitimlerin İstanbul bölgesinde işleyişi ise 16 formatör olup tüm ilçelere ulaşılması adına eğitimler her ilçede 2 hafta olmaktadır. Her grup 25 kişiden; eğitimler 30 saatten oluşmaktadır. Hafta içinde ona göre düzenleme yapılarak planlanmaktadır. Tüm ilçelerde eğitim verildikten sonra rehber öğretmenlerin yoğun olduğu ilçelere öncelik verilmektedir. Eğitimin içeriği ise formatör psikososyal destek programını anlatıp travma türleri hakkına bilgi verir.  Daha sonra katılımcılardan en az iki etkinliğin uygulanması istenmektedir.  Bu şekilde birçok etkinlik uygulamalı olarak gösteriliyor. Süreç içerisinde yapılan etkinliklere puanlama ve haftanın sonunda sınavla birlikte bir grup eğitimi sona eriyor.

 Grubun dinamiğini artırmak adına ihtiyaç dâhilinde kitaplarda bulunan 13 ısınma etkinliği de kullanılmaktadır Amaç tüm ilçelerdeki rehberlik öğretmenlerine ulaşıp okullarında uygulanmaya konulmasıdır. Yürütülen tüm çalışmalarda travma, kriz durumlarından etkilenen bireylere ilişkin kayıtlar, başta gizlilik ilkesi olmak üzere etik kurallara uygun bir şekilde tutulup, muhafaza edilmesi ilkesi özellikle vurgulanıyor.

Şimdiye kadar İstanbul'da 29 ilçede uygulanmış olup haftaya kalan ilçelerle eğitime devam edilecek. Sene sonuna 39 ilçedeki eğitimler tamamlanacak.